Xaqiiqda iyo runta oo lagu dheganaado ayaa ah tan lagu gaadho horumarka. Hawl kast oo la qabanayo waa in loo qiimeeyo si xeel dheer oo ay ku dheehan tahay cadaalad, aan ku salysan danaysi iyo anaaniyadda ay guulwadayntu ku lamaantahay.
Somaliland mudadii ay jirtay waxa soo maray maamul kala danbeeyay oo mid kasta wax qabtay. Maamulada soo maray way kala waxqabd badani yihiin, waana wax iska cad in aanay isku dhigmi Karin waxqabdkoodu.
Waxa yaab noqotay markii afahyeenka madaxtooyada Mud.Dhuxul oo waraaqo ka akhriyey waxqabadkii xukuumadda ,uu ku soo celiyay wixii horeba ay xukuumadu u sheegan jirtay inay qabatay. Waana wax iska joogto inay sanad kast sheegaan.
Waxase tan ku cusbaa oo la yaab lahayd markii uu yidhi 20-kii sanadood ee Somaliland ka horeeyay xukumadan, waxa ka badan inta la qabtay 4 sano ee u danbeeyay 70%, meelah qaarna waxay ka badan tahay 50%.
Qiyaastaasi ayay dad badani is weydiiyeen, qaabka uu min-qiyaaskiisa ku saleeyey, iyo nidaamka uu raacay (Criteria) waxaana la isla gartay inuu ka duulay sida ay isaga noloshiisu isku bedeshay iyo daran-yadii iyo diiftii hore u haysatay oo uu hadda ka baxay illeen waa jaahil aana lahayn xirfad lagu xoogsado e“ Habartii docdeedii daruuruhu ku hooreen dadka wada helmoodoo daad-wararac baytidhi!
” mushkilada xukuumaddan silaanyo dariska la noqday waxaa kow ka ah , markii ay xil-mudan in loo dhiibo shakhsi aqoon iyo waayo aragnimo u leh ay ku magacawdo Jaahil aan isagu is dhagaysan oo calooshiisa la ciyaar ah. islamarkaana aan fahamsanayn waajibaadka xilka lagula dul kufay hadii uu garanayo, guryo intuu kiraysto sida hanoonintii dadweynaha dhalinyarta kuma soo ururiyeen.
Wuxu ku faanayay derejo ciidan ayaa la bixiyay oo aan dawladihii hore ku dhicin, ismana waydiin Yaa sameeyay ciidanka derejadac lala rabo ?
Waxa kale oo uu taxay, Waxbarasho bilaash laga dhigay , yaase salka u dhigay dugisyada iyo nidaamka waxbarsho. Ciidanka booliiska iyo amaanka dalka yaa sugay ?
Ariimahani aan sheegay way ka culus yihiin kuwa farac ah ee uu isagu sheegay. Waaxana aan odhan karaa mudadii xukuumadihii hore waxqabadkooda ma gaadhi karto mudadan kooban 4 sanoo, ah.
Waxay xukuuamdihaasi sameeyeen:
1- Sugidda Amaanka iyo kala danbaynta
2- Asaaska ciidna qaran
3- Asaaska hay’adaha Dawladda oo shaqaynaya.
4- Shaqaalaynta iyo Nidaamka Mushahar bixinta.
5- Ururinta cashuuraha
6- Qalabaynta dhamaan xafiisyada dawladda
7- Diiwaangelinta ururad siyaasadda
8- Samaynta gudida doorshooyinka Qaranka
9- Qabashada doorashooyin kala danbeeya.
10- Dhamaan arrimahasi waa kuwo aanay qaban shaqona ku lahayn xukuumadan jirtaa , oo haddana ka muhiimsan isla markaana ah tiiraarka uu ku taagan yahay qaranku.
Xukuumaddu waxay u baahan tahay aqoonyahano miisami kari odhaahad iyo qoraalada ka soo baxaya afkood iyo gacmahooda. Waana nasiib daro weyn in shakhsi noocaas oo kale ah laga dhigo afhayeen madaxtooyo oo Somaliland ah waa ceeb aan waligeen inaga hadhayn oo qaranka bar madaw ku ah. hebel dil oo hebel soo dhaweyso , Aqoonyahan dil oo Jaahil docda soo gasho waataa maanta midhaheedii!
KHALID CALI CILMI
Gabiley, Somaliland
