Sidoo kale, waxay kulamadaas Nabiga SCW iyo asxaabtiisu ahaayeen kuwa uu marar badan Dimam Ibnu Al Saclaba u yimi Nebiga si uu u arko. Dimam waxuu awrkiisii fadhiisiyay masaajidka agtiisa, markaas ayaa dadkii joogay waydiiyay isagoo leh: midkiinee ah Ina Cabdul Mudalib? Nebiga ayaa u jawaabay oo yidhi: Waa i kan. Ninkii ayaa ku yidhi su’aalo adag ayaan ku waydiinayaa, markaa yay kugu adkaanin. Nebiga ayaa yidhi: su’aal kasta oo aad hayso waad i waydiin kartaa, ninkii ayaa yidhi: waxaan kugu dhaarinayaa Ilaahay magaciisa, Allahaaga iyo midka dhamaan kuwii kaa horeeyay, adiga Ilaahay ma waxuu ku soo diray adiga oo rasuulkiisa u ah dhamaan bini-aadamka? Nabiga SCW ayaa yidhi: Ilaahay baan ku dhaartee, haa wuu ii soo diray. Ninkii ayaa markan waydiiyay nabiga inuu wax uga sheego islaamka, nebiguna wuu u sharaxay una sheegay. Ninkii ayaa yidhi: Ilaahay ayaan ku dhaartee intaas waxba ku dari maayo waxna ka saari maayo. Markii ninkii tegay ayuu nebigu SCW yidhi: Ninkani si fiican ayuu wax u bartay, hadii hadalkiisa ka runsheegayana janada ayuu galayaa.
Kulamadani iyo goobtuba waxay u ahaayeen islaamka halka looga arimiyo, wax lagu baro laguna maamulo arimahooda. Halkan ayuu kulan wada tashi ahi ka dhacay ka hor intii aan go’aan laga gaadhin kuwii kufaarta ahaa ee weerarka soo qaaday dagaalkii Uxud. Halkan ayaa go’aanka laga soo saaray markii la qaatay in difaac loo qodo Madiina si looga difaaco huwantii isa soo bahaystay ee kufaar iyo yuhuud wada socda ahaa. Waxyaalo badan oo maanta nolosha dadka islaamka ah meel wayn kaga jira ayaa kulamadaas soo bixi jiray, sababtuna waxay ahayd hogaamiye hore oo abid jiray iyo mid iman doona midkoodna ulama tashan doonaan sida nebigu SCW ula tashan jiray asxaabtiisa. Dabcan, nebigu waxuu raacayay awaamiirta Allaah sida Ilaahay kitaabkiisa ku sheegay: “Kala tasho arimaha kolkaad dhexdooda joogto” (3:159)
Asxaabtu waxay qaarkood kulamadaas uga qayb geli jireen si iswaydaar ah sida Cumar Ibnu Khadaab RC sheegay; Waxaan lahaa nin jaarkayga ah oo Ansaari ah oo aanu wada degenayn dusha sare ee Madina. Midba maalin ayuu ka qayb geli jiray kulamada Nebiga iyo asxaabta. Markuu ninkaasi maalin tego, aniguna maalinta xigta ayaan tegi jiray. Maalintaan tago waxaan soo noqodkayga u sheegi jiray dhamaan waxii lagaga hadlay kulamadaas, isaguna si la mid ah ayuu maalintiisa iigu sheegi jiray waxii laga hadlay markuu soo noqdo.
Nabigu SCW, waxuu kulamadaas u dhex fadhiyay asxaabta sidii mid iyaga ka mid ah mana ay jirin calaamad gaar ah oo lagaga soo soocayay ama lagaga garanayay markuu dhex joogo. Waxa laga yaabaa in nin qariib socoto ahi soo galo oo raba inuu la kulmo Nebiga SCW, balse kamuu dhex garan jirin asxaabta ilaa uu waydiiyo. Waxa suurta gal ahayd in marar lagu garto wajigiisa ifaya ee nuurka huwan. Markaana waxay odhan jireen: waa ninka wejiga cad ee ifaya ee halkaa fadhiya. Asxaabtu waxay nebiga u soo jeediyeen in ay u sameeyaan miis dhoobo ka samaysan oo hortiisa ah, si dadka martida iyo cida rabta in ay nebiga la kulantaa uga garato asxaabta, nebiguna wuu aqbalay taas, laakiin waxay ahayd sanadkii ugu danbeeyay noloshiisa qiimaha wayn u lahayd oo ah sanadkii sagaalaad ee hijriyada kaas oo loo yaqaanay sanadkii waftiyada.
Nebigu SCW, waxuu ahaa mid dhoolacadayntiisa iyo wejigiisaba si siman uga dhexeeya asxaabta oo dhan mana ahayn mid cid gaar ah keliya eega ama u dhoola cadeeya. Taasina waxay niyada asxaabta gelisay in mid weliba arko in uu yahay ka ugu dhow nebiga.
Marka cunto la keeno masaajidka isagoo nebigu dhex jooga asxaabtiisa, wuu ugu yeedhi jiray waxaanu ahaa mid la wadaaga cuntada. Samuurah Ibnu Jundub ayaa weriyay: waxaanu la joognay nebiga SCW markuu weel wayn oo ay ku jirto Tahriid (waa cuntoyinka xilligaas ugu mudnaa carabta oo ahayd rooti iyo hilib) loo keenay. Wax ayuu ka cunay isaga iyo kuwii keenay cuntada. Dadkii kalena sidaas oo kale ayay ula cuneen, iyadoo kooxba koox ka daba cunayso ilaa ay gaadhay maalinta badhtankeedii. Markaas ayaa nin waydiiyay nebiga SCW isagoo leh: cuntada ma dibaa loo soo buuxiyay? Nebiguna SCW waxuu ugu jawaabay dhulka lagama soo buuxin ee cuntada la dhamaynwaayo waa mid kaliya samada ka timi (laga soo buuxiyo).
Mar ayaa nebiga SCW, waxaa loo keenay Lax hadyad ahaan loogu keenay. Markaas ayuu reerkiisii ku yidhi: diyaariya oo kariya laxdan, rootigaana qaada oo yar yareeya kana dhiga Ta’riid. Nebigu waxuu lahaa xeedho wayn oo la yidhaa Al-qarra oo ugu yaraan afar nin qaadaan. Subaxanimadii markii nebiga SCW iyo asxaabtii ay salaadii sunaha ee subaxa badhtankiisa dhameeyeen, ayaa xeedhadii loo keenay. Dadkii ayaa ku soo ururay, waanay badnaayeen. Nebiguna wuu soo ag fadhiistay. Nin badwi ah ayaa nebiga si adag u waydiiyay: sideen u fadhiistaa? Nebiguna waxuu ugu jawaabay: Allaah ayaa iga dhigay adeege naxariis badan, igamana dhigin kaligii taliye axmaq oo madax adag. Ka cuna inta hoose cuntada oo ka taga inta sare si barakadu ugu soo degto. Markaas ayuu raaciyay: qaata oo wax ka cuna, Ilaahay midka nebi maxamed gacantiisa ku jiro ayaan ku dhaartee waxaa la idiin furo oo qabsan doontaan Beershiya iyo dhul kale. cuntadiinu way badan doontaa, dadkuna ay cunayaan iyagoon odhan bismilaah.
Kulamada noocaas ahi marna way dheeraayeen marna way gaabnaayeen, waxaanay ku xidhnayd hadba sida xaalada iyo duruufta xilligaasi yahay. Marka Nebigu SCW kulamadaas subaxa soo geba- gabeeyo, wuu istaagi jiray isaga oo leh;Allahayow adigaa xumaan ka nasahan mahad oo dhan iska leh, waxaan qirayaa in aan adiga keligaa mooyee Alle kale jirincidna kuu shariik yeelin ilaahayow dembi dhaaf ayaan ku waydiistay iyo toobad xagaaga ah.Markaas ayaa asxaabtu kala tegi jireen oo ninba meel u dhaqaaqi jiray. Nin xoolihiisa ama ganacsigiisa raacda iyo nin gurigiisa iska taga si uu u yara seexdo.
Nebigu SCW, laba mid ayuu yeeli jiray; inuu gurigiisa tago si uu u yara nasto ama uu socod ku tego suuqyada Madiina, si uu cid booqasho ka dalbatay uga tago ama qof u soo booqdo iyo inuu hawl kale si uu uga qayb qaato u tago.
Dariiqyada Madiina
Socodka dariiqyada Madiina, Nebiga SCW waxay u lahayd ujeedo wayn oo muhiim u ah dacwada diinta. Socodkiisuna lama mid ahayn, mana lahayn saamaynta uu leeyahay safarada madaxda xilligan oo ay yar tahay in lagu arko suuqyada magaalooyinka iyagoo lugaynaya. Nebigu SCW, marka uu soconayo, waxa la moodayay inuu lugihiisa ka kor qaadayo dhulka, markaas ayuu hore u socon jiray isagoo si degen u talaabsanaya. Qof kasta oo arkay, waxuu aqoonsanayay in aanu daalanayn, qof caajis ahna ahayn. Markuu soo jeedsanayo, waxuu soo jeedin jiray jidhkiisa oo dhan. Asxaabtuna way ka horayn jireen ama way dhinac socon jireen. Lama arag asxaabta oo ka danbaysa nebiga markay lugaynayaan. Taasina waxay ka duwan tahay sida ay hogaamiyayaasha dunidu maanta aynu joognaa ula macaamilaan dadka la socda oo inta badan iyagu ka horeeyaan dadkuna daba hadaafaan. Nebigu SCW, marka uu lugaynayo waxuu isticmaali jiray ul ama laan timireed. Mararna waxuu qaadan jiray ul yar ama mid madax buuran. Taasina waxay ahayd caadadii carabta maadaama ushu u ahayd qalab ay wax ku qabsadaan baahina loogu qabay bulshada hawlaheeda.
Hadii nebigu la kulmo jaariyad oo ay gacanta qabsato, iskama waynayn jirin ee wuu la hadli jiray, raaci jiray ugana jawaabi jiray arimaha ay waydiiso. Waxaana caadi u ahayd in aanu qof gacantiisa qabsaday iska dhufan ama sii dayn ilaa qofka kale sii daayo. Nebigu wuu dhoola cadayn jiray marka uu qof la kulmo. Jariir Ibnu Cabdullah ayaa yidhi: Markasta oo aan nebiga ilaahay la kulmo wuu dhoola cadayn jiray.
Dhoolacadaynta nebigu SCW, waxay ahayd mid soo dhowayn qofka ah oo niyad ah taas oo qofka siinaysay dareen ah inuu nebiga agtiisa ku leeyahay tixgelin. Asxaabiga Jariirna waxuu u haystay in nebigu kaligii markuu arko weji furan iyo dhoolacadayn ku soo dhoweeyo waanu ka sheekayn jiray, balse nebigu SCW dadka oo dhan isku si ayuu u soo dhowayn jiray.
Cabdulaah Ibnu Al Xaaris ayaa yidhi: Ma aan arag qof ka weji furan oo ka dhoolacayn badan Nebiga Ilaahay N.N.K.H.A
Hadii uu Nebigu SCW socodkiisa dhexdiisa la kulmo dhalinyaro ama wiilal, wuu salaami jiray isaga oo wejiyadoodana gacantiisa ku masaxaya. Jaabir Ibnu Samurah ayaa yidhi: nebiga ayaa maalin socod lug ah u baxay aniga Jaabir ahina waan la socday. Wiilal ayuu la kulmay, markaas ayuu masaxay dhabanadooda mid kasta oo ka mid ah. sidoo kale anigana dhabkayga ayuu masaxay, waxaan dareemay in gacantiisu qabow tahay, udgoona sidii oo imika laga soo saaray salad cadaro ku jiraan dhexdeeda. Runtii dhabankii uu nebigu ii masaxay waxuu ahaa mid ka fiican dhabankaygii kale muuqaal ahaan.
Nebigu SCW, waxuu booqan jiray Ansaarta xaafadahooda, markaas ayaa wiilasha Ansaareed u iman jireen kuna soo ururi jireen. Nebiguna wuu u ducayn jiray, madaxa u salaaxi jiray sidoo kale salaami jiray.
Maalin ayuu nebigu SCW, waxuu soo maray qabiilka Al-Najjaar. Dumar reer Al-Najjaar aha ayaa helay markaas ayay mashxaradeen iyagoo ku heesaya;
Waxaanu nahay adeegooyinkii reer AL Najjaar
Muxamedna waa jaarka ugu fiican
Nebiguna waxuu ku yidhi: Allah ayaa og in qalbigaygu idin jecel yahay. Allahayoow barakee dhamaantood.
Maalin ayuu nebigu soo dhex maray masaajidka markaas ayuu arkay koox dumar ah oo meel fadhiya, markaas ayuu salaamay isagoo gacanta u taagaya.NebiguSCW, hadii cid la kulmo waxuu ahaa ka hor salaama. Wuu gacan qaadi jiray oo u ducayn jiray. Marka uu qof gacan qaadana muu celin jirin gacantiisa ilaa qof kale damco inuu gacantiisa ceshado. Cadiya Ibnu Xaatim ayaa ka waramaya kulankiisii ugu horeeyay ee nebiga;aniga oo dhinac socda ayay gabadh ilmo yar haysta u dhawaaqday nebiga, iyadoo leh: nebigii ilaahayow, waxaanu rabnaa in aan kula hadalo ee noo kaalay. Wuu u tegay markaas ayuu la hadayay waqti dheer isaga oo taagan. Waxaan isku dayay in aan hore u yara socdo, markaas ayaan ka fekeray: waxaan qirayaa in aanad la dhaqan ahayn diintayda ama diintii Al Nucmaan ibnu Al Mundir (waxuu ahaa boqor kiristaan ah oo ciraaq xukumayay). Hadii aad ahaan lahayd boqor, wiil yar iyo gabadhi kuma ay joojin kareen isumana taagteen waqti dheer. Waxaan dareemay qalbigaygii oo dareen jacayl iyo soo dhowayn u galay nebiga SCW.
Maalin ayuu nebigu SCW, isagoo lugayanaya waxuu la kulmay wiil neef la qalay haraga ka saaraya balse aan aqoon u lahayn sida ugu haboon ee neefka haraga looga saaro. Nebiga SCW ayaa u tegay oo ku yidhi: bal dhinac uga istaag si aan kuu tuso sida ugu haboon ee aad haraga uga saari karto. Markaas ayaa nebigu gacantiisa dhex galiyay haraga iyo cadka laxdii la qalay ilaa uu gaadhay garabka. Waxuu ku yidhi wiilkii: sidan ayaa haraga looga saaraawiil-yahow. Markaas ayuu ka tegay.
Waxaynu arkaynaa sida nebigu ugu han waynaa inuu bulshada la sameeyo hab wada sheekaysi ay ku jirto kalsooni ka turjumaysa run ahaanta waxa loo soo diray oo ahayd inuu dadka wax ka baro diintooda iyo dhaqanka wanaagsan. Nebigu SCW waxuu ahaa mid tusaya dadka dareenka uu u hayo iyo miisaanka ay xagiisa ku leeyihiin bini-aadamku guud ahaan.
Mar nebigu SCW waxuu la joogay guriga mid ka mid ah asxaabtiisa, markaas ayaa Bilaal u sheegay in ay tahay waqtigii salaada. Wuu istaagay oo u kacay dhinaca masaajidka. Waxuu sii maray nin la taagan weel wayn oo cunto uu karinayay ku jirto. Nebiga ayaa waydiiyay ninkii isagoo ku yidhi: karintaadii ma dhamaystirtay? Ninkii ayaa ku yidhi: waa diyaar. Markaas ayuu nebigu wax ka qaatay oo afka geliyay, waxaanu masaajidka galay isaga oo weli calaalinaya waxii uu afka geliyay.
Waxaynu halkana ka arkaynaa sida nolasha nebigu u ahayd mid fudud oo hadana miisaan dhamaystiran leh. Sidaas ayaanu nebigu ula noolaa, oo ula dhaqmayay asxaabtiisa iyo dadka aan asxaabtiisa ahayn labadaba.
Nebigu SCW marka uu qof gurigiisa ku soo booqdo muu ahayn mid toos albaabka isu taaga. Sababtuna waxay ahayd guryaha oo gudahooda waxa ku jiraa la arki karayay aadna u yaryaraa. Sidaas darteed, marka uu nebigu istaago albaabka, ugu horayn waxuu salaami jiray ehelka guriga isaga oo leh: assalaamu Caleykum Waraxmatulaahi Wabarakaat. Hadii loo jawaabi waayo, sadex jeer markuu salaantaas ku celiyo wuu ka tegi jiray.
Maalin ayuu nebigu SCW booqday Sacad Ibnu Cubaadah, markuu albaabka guriga istaagay ayuu salaamay. Sacad ayaa maqlay salaanta balse hadal hoose ayuu ku yidhi: Wa caleykum wa salaam. Markaas ayaa nebigu maqli waayay oo ku celiyay sadex jeer. Sacadna mar walba uga jawaab celinayay cod hoose. Sidaas ayaa nebigu ku tegay, markaas ayaa Sacad ka daba tegay una yeedhay nebiga isaga oo leh: Ilaahii kula soo diray fariinta runta ah ayaan ku dhaartee, rasuulkii ilaahayow markasta oo aad I salaanto aniguna waan kuu jawaabayay, waxa keliya aan doonayay in aad marar badan na salaanto kaliya doonista naxariista Allaah.
