Siyaasada Arimaha debadu waa qaybta ugu weyn ee dhismaha Wadan kastaa leeyahay isla markaana waa koofiyada sharafta wadanka , hadaan si kale u dhignana waxayba qaybka tahay amaanka Qaranka iyo madaxbanaanida wadankaasi ,foreign policy waa Ergeyga Qaranka waana meesha ugu daran ee qadiyada aqoonsi raadinteenu u baahantahay in laga hago iyo Tiirka Fariinta qadiyada shacbiga oo ah Siyaasada arimaha debada
Hadaba Madaxweyne Md,Axmed Siilaanyo isagoo ah Masuulka qarankan ugu sareeya ama sida somalidu ku maahmaahdo aanay jirin madax meel ka sareeya oo la taabtaa , ayuu cadeeyey hadafkii qarankani u baahnaa sida ku cad distoorkeena ee ku salaysan aftida dadwenaha somaliland in aanay marnaba gorgortan geli karin gooni isu taaga iyo midnimada somaliland, Mucaarad iyo Muxaafid aad ayaa loo soo dhaweeyey talabooyinka horumarka leh ee sida xawliga ku dhacay , ujeedadeeduna ku qotantay mid lagu cadeeyey siyaasada arimaha dibada ee Somaliland , oo qof kasta oo muwaadini dareemi karo sida cilmiyeysan ee wax loo wado.
Safarkii bishii u danbeysay weftiga madaxwayne siilaanyo ay ku mareen Wadamada turkiga Iyo Ingiriiska ama kan ay ku joogaan iminka dalka maraykanka ayaa waxtar weyn u keenay qadiyadii shacabka Somaliland, iyadoo madaxwayne Md, Axmed Siilaanyo goobo badan sida Shirkii Turkiga , Kulankii raysarwasaaraha Ingiriiska iyo weliba xarunta Atlantic Council iyo goobo kale oo cariga maraykanka ku yaal , ka jeediyay khudbado dhamaantood taariikhi ahaa islamarkaana ka waramayey waayihii kala duwanaa ee ay soo marteen umadda Somaliland, isla markaana qadiyadiina kor u qaaday laguna xaqiijiyey.
Dadka Somaliland ayaa qadiyadoodu iminka 22 Sano baarka ka jartay ,isla-markaana waxay ka soo gudbeen marxalado kala gedisan , Madaxweyne Md, Axmed Siilaanyo ayaa noqday madaxweynihii afraad ee xilka, hadaba iyadoo ay heerar kala duwan soo martay siyaasadaeena arimaha debadu , ayaa dadka sida weyn uga faaloodaa waxay qireen in sanadkan 2 0 1 3 siiba bishan aan weli ku jirno uu isbedel aad u lixaad weyni ku yimi siyaasadii arimaha debadda ama qadiyadii Somalilandba ,iyagoo ku sababeeyey arimo badan oo iskaashaday, Sida :’-
(A) Kulankii 13-kii bishan wadanka turkiga siiba Magaalada Ankara ku dhexmaray Xukuumadaha Somaliland iyo Somaliya, kaas oo ay qalinka ku duugeen heshiis ka koobnaa toddoba qodob ee warbaahintu badankoodii ay qireen inay ahaayeen 7 qodob oo lagu aqoonsaday jiritaanka Somaliland.
(B) Kulankii 16-kii bishan Madaxweyne Md,Axmed Maxamed Maxamuud Siilaanyo la yeeshay Raysal wasaaraha Dalka Ingiriiska David Cameron, kulankaasi oo ku qabsoomay xafiiskiisa ku yaala Number 10 Downing Street
© Madaxwaynaha Somaliland Md, Axmed Maxamed (Siilaanyo) ayaa la Kulmay Madax sar-sare oo dowlada mareykanka, siiba State Department-ka , oo ay ka mid ahayd haweenayda magaceeda la yidhaahdo Wendy Sherwin oo ah Ku xigeenka Wasiirka Arrimaha Dibada ee Maraykanka Mr. Kerry.
Wada-hadaladii ka dhacay turkiga ayaa dadka siyaasadda ka faalooda ku macneeyeen mid taariikh ama lama ilaabaana u ah umadda Somaliand ,islamarkaana ay guusha ugu wayn ee wadahadaasi ay gaadheen dhinaca Somaliland.
Ugu danbeyn Safarkan iminka uu markale uu Madaxwayne Md, Axmed Siilaanyo ku joogo dalka Maraykanka ayaa iyagana lagu sheegay inay waxtarbadan u leeyihiin shacabka Somaliland, iyadoo madaxwayne siilaanyo xarunta Atlantic Council ee cariga maraykanka ka jeediyay khudbad taariikhi ahayd islamarkaana ka waramaysay waayihii kala gedisnaa ee ay soo mareen umadda Somaliland
Ugu danbeyna Codsi ayuu Madaxweynuhu u soo jeediyay in dawlada Maraykanku ay Somaliland ka caawiso sidii Somaliland uga heli lahayd xubin sharafeed ururada caalamiga sida IGAD, AU, UN Iyo Kuwa kaleba
Dawladda ingiriiska ayaa iyaduna dhankeeda shalay ku dhawaaqday inay wadahadalo kale u bilaabayso Somaliland iyo Somaliya inkastoonay dawladda ingiriisku cadayn mudadda ay bilaabayso wadahadaladaasi.
Guntii iyo Geba-Gebadii : Siyaasadda Arimaha Debadda ee Xukuumada Md , Axmed Siilaanyo Wakhtigan Waxay Maraysaa Heer Aad U Fiican,isla-markaana waxayna soo hoysay guul weyn siiba dhinaca Haykalkii, Hanaankii , Karaamadii iyo Quruxdii Dawladnimo..
Waxaana hagaaya Tayadii iyo Aqoontii lagu Tuhmi jirey Xukumadan ,Isla-markaana siyaasada Arimaha debaduna waxay leedahay Policy iyo Istiraajiyad Siyaasadeed oo Qeexan oo Qaranka loogu talo-galay, . Waxaa la isku Raacey, in ay wasaarada arimaha debadu leedahay meel ay ka duusho. iyo weliba Baalal ay ku-duushaba, Waxaana maanta umadda S/land isku waafaqsanyihiin in xukuumada Somaliland shacabkeeda u soo bandhigay Siyaasad cad oo hufan oo kala haadsan iyo weiba Mowqif wanaagsan u-cuntama una-adeegaya danaha iyo Duruufaha haysta Shacabka reer Somaliland oo u-Haraadey in ay mar uun Ictiraaf Buuxa Caalamka ka helaan.
Waxa Aan Ku Soo Gunaanadayaa Hadalkayga, Madaxweyne Waxaad Qaranka u soo hoysay guulo waaweyn , oo dhinaca Xagga Siyaasada Arimaha Debadda Ee Ay Somaliland Ku Talaabsatay, Waxaan aan odhan karnaa waa Farxad balaadhan , Dhamaan Shacabka Reer Soomaaliland Gaar Ahaan Kuwa Aannu Isku Aragtida Ka Nahay Sida haboon ee Loo hagay Siyaasada Arimaha Debada Ee Dalka Somaliland In Laga Jebiyay Qufulkii Iyo Koontaynarkii Ay Ku jirtay .
Waana Guul ay Soo Hoysay Xukuumada Md, Madaxweyne Axmed Siilaanyo Iyo Gaar ahaan Wasiirkiisa Arimaha Debeda Md, Maxamed Cabdilahi Cumar, isla-markaana u soo hoyatay Dhamaan Shacbi-weynaha Reer Somaliland Ee Dalkooda Horumarka La Jecel.
Ilaahay Ayaa Mahad Leh.
Waa-Bilaahi Taw-Fiiq
By , Adan Yusuf Elmi /UK