Hargeysa (SLpost)- Xukuumadda Somaliland ayaa shaacisay inay ku hawlantahay xod-xodashada Shirkadaha ugu tunka iyo magaca weyn ee dhanka Shidaal-qodista Caalamka ka dib markii lagu guulaystay heshiisyo ay Wasaaradda Macdanta iyo Biyuhu la gashay dhowr-shirkadood oo qaarkood dalka ka bilaabeen hawlaha Sahaminta Shidaalka.
Shirkadaha Xukuumadda Somaliland Liisanka Sahanka Shidaalka u ogolaatay isla markaana heshiisyo dhexmareen, ayaa wakhtigan tiradoodu gaadhaysaa  dhowr Shirkadood oo ay ka mid yihiin Ophir Energy, Genel Energy iyo Shirkadda laga leeyahay dalka Norway ee DNO oo Dhowaan Xukuumaddu heshiis kula saxeexatay Dalka Maraykanka.
Wasiirka Macdanta iyo Biyaha Somaliland, Eng Xuseen Cabdi Ducaale oo u warramay jariiradda ka soo baxda Dalka Imaaraadka Carabta ee THE NATIONAL, ayaa rejo weyn ka muujiyey natiijada hawlaha baadhista iyo soo-saarista Shidaalka Somaliland, isaga oo dhanka kalena xaqiijiyey in wada-hadal u socdo shirkado kale oo ay ka mid tahay shirkadda Fadhigeedu yahay dalka Isu-tagga Imaaraadka Carabta ee Mubadala Petroleum.
Shirkaddaha DNO iyo Genel, ayaa labadoodaba qorshahoodu yahay inay howsha qoditaanka ceelasha Somaliland, bilaaabaan sanadka soo socda, iyada oo shirkadda Genel ay cabiridda dhulka iyo xog-raadinta qaybteeda bilaabaysa dhawaan, ka hor inta aanay sannadka dambe bilaabin qoditaanka, sida uu xaqiijiyey, wasiirka macdanta, tamarta iyo biyaha Somaliland, Xuseen Abdi Ducaale.
Wasiirka oo ka hadlaya rejada wax-soo-saar iyo nooca kheyraadka Shidaalka Dalka, ayaa yidhi, “Waxaanu macdanaha dhulka la mid nahay Yemen, wadanka Yemena wakhti hore ayaa looga hellay saliid dhan, 9 billion oo foosto, iyaddoo ay jiraan meelo badan oo aan wali laga baadhina. Anaguna waxaanu aad ugu rajo weynahay inaanu isku mid ka nahay khayraadka,”
Iyadoo aanay weli jirin shirkado dheeraad oo heshiis la galay, haddana waxaan muran ku jirin in Somaliland ku howlan tahay sidii ay u heli lahayd shirkaddo kale oo iyana baadha saliida ceegaagta deegaankooda. “Waxaanu sidoo kale, si fir-fircoon u xod xodanaynaa shirkado badan oo kale,” ayuu Mudane Xuseen hadalkiisa Sii raaciyey. Waxa kale oo wasiirku tilmaamay in xukuumadiisu iyo shirkadda fadhigeedu yahay Abu Dhabay ee Mubadala Petroleum, uu wadahadal meel fiican u marayo, ayna jiraan heshiisyo is fahan ay la saxeexdeen shirkado kale oo shidaal qodida maal galiya.
Wali ma jiro qiyaas laga sameeyey saliida iyo gaaska ku jira wadanka, laakiin Somaliland ayaa la qiyaasayaa inay safka hore kaga jirto wadamada hodanka ku ah saliida caydhiin.
Qaaradda Afrika oo isku beddeli doonta Suuqa Cusub ee Shidaalka Caalamka, waxa Waddamada saliidda dhawaan laga soo saaray ka mid ah, Koonfurta Sudan, Tanzania iyo Mozambique. Wxaanay dhinaca kale eryanaysaa, wadamada Gacanka Cadmeed sida Yemen, Cumaan iyo Sacuudi Carabiya.
Mr Ducaale ma Qabo, inay shirkadaha imanaya Somaliland caqabad kala kulmi karaan xukuumada Muqdisho, oo aan wali aqoonsanin dowladdiisa.
Wallow, budh-cad badeedu faro baas ku hayaan ganacsiga ka goosha Gacanka Cadmeed, wasiir Xuseen Ducaale waxa uu rumaysan yahay in dhoofka iyo baayac-mushtarka saliidda, suuqoodu xaami noqon doono gobolka. “Haddii aanu macdantan suuqa soo dhigno, waxaa noo soo baratami doonaa baayac mushtarka caalamka,” ayuu yidhi.
Somaliland ayaa ka rajaynaysa baadhista saliida ee wadankeeda ay ka wadaan shirkadaha caalamku, inay daaha ka faydi doonto natiijo la mid ah tan wadanka deris keeda ah ee Yemen. Waxaanay wada hadalo la bilowday shirkado hor leh , si ay u rumowdo riyada wadankan aqoonsi raadiska ah.
Heshiiska u dambeeyey ee Dawladda Somaliland la saxeexatay Shirkadaha Shidaal-baadhista, ayaa ah Shirkadda DNO oo laga leeyahay dalka Norway, taas oo talaabadan ay qaaday, Libin-laab ka dhigayso heshiis ay, bishii August, laba ceel (Blocks) oo Somaliland gudeheeda ah ugu xidheen shirkada Genel Energy.
Labadan shiradood ayaa hore waxay saliid uga soo saareen gobolka Kurdiyiinta ee wadanka Ciraaq iyo wadamo kale oo caalamka ku yaala.
SOMALILANDPOST.NET/Hargeysa
contact@somalilandpost.net
